Tsayt khint uf, soo lang wii ich mich erinere khan, hot mayn mama xon ti natuer uf kepast.
Soo, erkhëne ich tas sii xon en ekolojist waar.
Sii is in te kholonii kroos kewakst un, pis am ën fon sayn leewe, in te plantaaj kexaft. Un hat tas soo kërn kemach un mit soo en kroose liipe tas mer es siin khont.
Hot tas wilte fii ales kekhënt. Te liipe tsu te natuer hot se fer sayn siwe khiner wayter keliwert, wii se uns kelërnt hot te feechel sayn kesang ore te tiire sayne raux erkhëne, ore noch torich tëne sayne keruch un aach wii etwas ferfres waar in te plantaaj ore im kaate.
Wën se milye keplanst hot ticht am walt, hot se tswaay raye mee keplanst fer ti waser hinkle.
Hot khee soomche ferloer. Wën se en frucht kes hot, hot se xon ti soome uner kexërt fer xpeeter hiin tas noye plënsye uf es richtiche plats planse.
Tas selwiche hot se kemach mit te pluume. Hot ti trokne pluume ore soome keërnt un hot se xon klaych keplanst ore wech ketuun in papier phekcher uf en prateleere woo se im rumpel tsimer hat, ekstra fer ti soome ore khërner.
Ëne fon sayn liipste tsayt fertrayp waar ti soome ore plënsyer um troke mit te nachpaarx fraae ore froynte, am saan: – Oh! Ti sort pluume ore oopst hon ich noch net! Un klaych hon se aankefang se hantle. Wën ti froynte ore ferwante maaye khom sin, hon se aach en sak fol mit kenom.
Pis hayt, siit mer tii xeen kewoonheet in te taytxe kholoniie un, pis hayt hon ich un mayn kexwister, anere ferwante un nachpaarxlayt noch oopst peem un plume xtek woo sii ti plans ore ti soome kemach hot.
Yeete pauer woo in te kholonii kroos kewakst is, wees tas mer mus en xtriife walt neewich ti pache xteen lose, un tas er net sayn kans lant oone walt khan lose, wayl er mus toch hols hon un ti natuer erhale.
Ich erinere mich noch tas mayne payo en anxik walt keplanst hot fer kuut hols se hon, en walt fon yapaanixe trauwe woo, in tëne tsayte, ti Emater saat tas weyer kuut fer ti khii, tas ti milich siiser keept un noch en akaatsiers walt, fer hols un loo se ferkhaafe. Tas sin xon neekst fuftsich yoer heyer un hayt tënke ti layt teere fiiles noyes yets uns lërne.
Ich wees tas ti welt es neetich hot tas ti layt ales peser uf pase tuun. Awer, mise mache tas es iweraal ikaal pehantelt kept, net wii es paseyert tas es hier im siit woo mer net mool kinste heke um haue khan un im nort tuun se fiile khilomeeter uer walt um haue un paseyert niks.
Ti telikte keeche ti tiire tërfe khee kautsioon kriin. In te selwich tsayt sin tausente un tausente telikte keeche es mënxe leewe woo kaarnet noo kekukt kewe. Layt woo umkeprung kewe, khiner woo sich prostituiire mise, usw.
Mayn mama hot imer kesaat: -Hërtsye, tas mënxe leewe hot mee weyert. Wayl sii selepst fon en aarem familye waar, hot se xon tsayt frier kesiin tas ti neetichkheete fon te kholoniste, fon te layt woo fom walt leewe un fon was ti natuer uns aan piit te hunger xlaan muste. Ich klaawe tas unser teputaate un tii woo im IBAMA xafe here tas ferkes. Meyer al mise uns pisye peser iwerleye eep mer ti kesetse aproweere, woo soo fiil te mënxe sayn leewe aan keen.
Wën ti layt al mool peser wise was richtich is fer ti natuer un ti welt, un wën ti kowerneyer wise was neetich is fer ti layt sich erneere, wole meyer en peser natuer hon – meio-ambiente, woo tas plats is woo te mënx leewe tuut in harmonii mit sayn umwelt.
Xeene kruus aus Thee Walt.