von Solange Hamester Johann*
Xtaats Taach fon te Moter Xprooch, Taach fon te Lokale Xprooche un Kulture Te Internatsionale Taach fon te Moter Xprooch, woo ti UNSECO ketsoo hot in 1999, wërt yeetes yoer am 21º feepruer kefayert un te opjektiif is ti mee xproochichkheet, ti linkwistik un kultural tiwersiteet fer ti piltung un inklusion in te keselxaft se promoweere. Mit te festlichkheete fon tëm Taach sole ti importans un wantaajes fon te kultural un linkwistik tiwersiteet fer ti future keselxafte ketsaycht kewe. Un noch, tas ales yeetes yoer erinere, sensipilisiert ti mënxheet fer tolerans, rexpekt un preserweerung fon te kulturale un linkwistike ërepxafte fon te ferxiitne foleke ore etnixe krupe fon te kans welt. Ti ONU ruuft unser acht aan tas ale tswaay woche een xprooch fon te welt ferxwine tuut; etwa 40% fon te 7.000 xprooche woo eksistiire (was mee als 2.000 xprooche sin) sin uf em weech fer aus se xtërwe; noore weenicher als 100 xprooche kewe peaarwat ore penutst im tijitaale raum. Tëm noo informatsioone fom Ethnologue – Orkaan fon te UNESCO woo mit te xprooche fon te Welt xaft, mee als 2.000 xprooche sin in risk fer se ferxwine wayl se khee xrift khoote hon ore khee xriftliche rejistre hon. Tesweche, tuun meyer un anere krupe sich soo weere tas unser xprooche tii propleeme iwerleewe un net ferxwine. Ti preserweerung fon en xprooch is ferpun mit faktoore wii ti transmisioon tswixe jeneratsioone, aksës tsu xuul materiale un kesetse un politixe interese woo tas unerxtitse ore erhale tuut. Etukatsioon un informatsioon in te aychne moter xprooche kewe kerechent als esensial fer te perseenliche ferpeserung, te selepst weyert kefiil un te sosiaale tesenwolwimënt fon en folek. Ti UNESCO markiert foer xrite in te mee xproochich piltung wën ti importans fon te moter xprooch ferxtan wërt, ekstra in te eyerxte xuul yoore un xprecht aach iwer te kompromise fom puplike sektor fer te prokrës in tëm theema, was meyer – fom Proyekt Hunsrik, xon 18 yoer am xafe sin. Too truf, wëre mier an tëm 21º feepruer ti Aproweerung fom Kesets Proyekt Nº 36/2020 fayre, woo te selwiche taach als Taach fon te XPROOCHE UN LOKALE KULTURE un te XTAATLICHE TAACH FON TE MOTER XPROOCHE IM RS in setst. Fer tas se fayre, wëre mer fom 21º pis 25º feepruer en xeen Ausxtelung im Haal fon te Assembleia Legislativa mache, in Partnerxaft mit ferxiitne foleke, wii ti Hunsriker, ti Pomeraaner, ti Phoolne, ti Westfeeler un ti Italieener, mit unerxtitsung fon te Deputaate Biroos woo tsayt ti Puplik Autiëns im akust/2019 uns keholef hon, un noch meere fersamlunge iwer ti 2,5 yoore mit tëne Deputaate un mit te Komisioon fer Piltung un Kultur fon te Ass. Legislativa/RS. Soo, sin mier iwer froo weche soo importante resultaate un ti fiile un kroos aartiche xrite woo mier xon konkisteyert hon was se tuun hot mit Lokale Xprooche un Kulture im RS un Brasil. Xeene kruus aus Thee Wald.