Komentar – Radiosendung AHAI Nr. 1454 – 03.07.2022
Haloo, hier is Solange Hamester Johann, fom Proyekt Hunsrik
Internatsionale Taach fom Kooperatiwismus = 02 Juli
Kooperatiwismus is en klopale mowimënt. In 150 natsioone, sokaar im Brasil, xafe ti
kooperatiiwe fer naye oportuniteete fer sayn mitkliiter aan piite un te tesenwolwimënt
fon sayn kemaynte unerxtitse.
Tas yoer wërt te 100º Internatsionale Taach fom Kooperatiwismus kefayert, woo tsayt
1923 paseyert. In 1994 hat ti ONU tas festlichkheet ofisial in kesetst un tas yoer 2012
als “Internatsionale Taach fom Kooperatiwismus”aan kesaat , was te importante
paytrach fon te kooperatiiwe tsaycht fer ti welt en peser plats mache. 10 yoer xpeeter,
in 2022, macht tee selwiche slokan ëko – “Kooperatiiwe paue en peser welt” – un xalt
te theema als en oportuniteet fer tas inkhomens kelt se ferkreesere in en solitaarix
form.
Tsayt neekst tswaay hunert yoer xafe ti kooperatiiwe in tee richtung, konsentriert am
tsayche tas tee kexefts motel uf ti mënxe sentriert is, inspiriert uf ti kooperatiiwe
weyerte fon selepst hilef, selepst responsapiliteet, temokrasii, ekaliteet,
kerechtichkheet un solitariteet un noch ti ëtixe weyerte fon eerlichkheet, sosial
responsapiliteet un soriche fer te anere, fer soo en peser welt uf paue.
Uf te kans welt am xafe, in te unerxiitlichste sektoore, tuun ti kooperatiiwe ti
ekonoomik partisipatsioon fortere, kuute aarwats xtele am tsiye, helfe fer ti erneerungs
sicherheet, erhale te finans kapital in lokale kemeenxafte.
In 1902 hot te Jesuite priister Theodor Amstad im Rio Grande do Sul en motel fon
kooperaftiiw in kefiert, woo uf taytxe eksperiënse mit kleene akricultur kemaynte un
xtetcher basiert waare un pis hayt pexteet, woo in te letste 120 yoer in te siit xtaate
kroose realisatsioone fërtich keprung hon.
Mit informatsioone fom yoer 2019, im kanse Brasil eksisteere etwa 5.300 kooperatiiwe
un 15 milioone mitkliiter ore partner. Tii kooperatiiwe unerhale mee wii 430.000
tirekte aarwats xtele, fertaylt in agropecuária, kesuntheet, aarwat, xuule, woonung,
kretit, konsuum, tiinstlaystunge, transport, elektrifitsiirung un telekomunikatsioon.
Noch im yoer 2019 hot te totale fon te kooperatiiwe im Brasil te marke fon 490
pilioone R$ samer kriit un hot neekst 11 pilioone R$ in xtayer petsaalt. En xtarke
kooperaatiwismus is sinoonim fon en xtarek ekonomii.
Kans importante sektor, kël?
Xeene kruus aus Thee Walt.