“Wayl ti xprooch is en meser woo uf te tswaay sayte xnayte tuut.
Wayl ti xprooch leewe kept un macht toot.
Wayl ti xprooch macht uf un xliist.
Wayl ti xprooch uf paue tuut un niter rayst.
Wayl ti xprooch pehaupt un saat ap.
Wayl ti xprooch asepteyert un aus xtoose tuut.
Wayl ti xprooch tefineyert un khan tsuu kewe.
Wayl ti xprooch petrikt un pefrayt.
Xliislich, wayl ti xprooch is nii unxultich.
Ti xprooch wil imer was se tuun hon in te Welt.
Awer, fer etwas se tuun, mus se aan kewënt kewe.
Un weyer meecht ti xprooch penutse?, saat te linkwist Marco Túlio Freitas.
Es kept mee wii 200 xprooche im Brasil, un ti meyerxte sin in te xtaate Amazonas, Rondônia, Mato Grosso un M.Grosso do Sul un keheere tsu ti intiaaner foleke. Un umkefeyer 40 inwanerer xprooche, wii unsere Hunsrik-Plat Tatyx. Tii informatsioon kept aan kesaat im site fom “Ethnologue”, orkaan fon te UNESCO woo ti kanse xprooche fom planet katalokiseyert, un saat tas es 7.097 xprooche uf te welt kept un, ploos uf te tray Amëërikas kept es 1.072 xprooche.
Warom kewe xprooche ferpot¿
Was fer ferpintung kept es tswixe macht un xprooche¿
Mit basis uf te histoorixe kexichte, is es klaar tas ti efektifst form fer tomineere is ferpoote tas ti lokaale xprooche wayter penutst khëne kewe un, tan, ti erheepung fon te xprooch fon te tominante. Ti reemer wuste tas…
Ti xprooch is eene fon te haupste simpoole fon te itentiteet fon en folek.
Awer, was is, aychentlich, en xprooch¿
Ti xprooch is te mitel woo ti layt penutse fer unich sich hantle khëne: xpreche, heere, leese, xraywe, peete un singe, khaafe un ferkhaafe, liipe, khoche un resepte wayter lërne, kultur un tratitsioon wayter lërne…
Saan tas es fiil xprooche im Brasil kept tsaycht aan tas es unerxiitliche kulture un ferxiitne forme fer ti Welt aan kuke kept in unser teritoorio. Un tas is kulturaalmeesich raycher als in fiile anere natsioone.
Xaat tas mer noch net kelërnt hon tas ales peser se penutse!
Xeene kruus aus Thee Walt (Santa Maria do Herval).
*Solange Hamester Johann ist die Leiterin vom Proyëkt Hunsrik in Thee Walt, Santa Maria do Herval, RS, Kommentatorin der Radiosendung AHAI – Die Deutsche Stunde der Gemeinden – Block 04 und Kolumnistin bei www.brasilalemanha.com.br. E-Mail: equipehunsrik@gmail.com