Ti haupste fon tëne xprooche sin ënglix, deutsch, holëntix, xweetix, teenix un norweekix, islëntix, skotix, friisix un unser plat taytx.
Ti elste rejister fon te xermaanixe xprooche sin ti kotixe thekste. Wën ach fiile fon tëne xprooche thekste fon te Mitel Elter pehal hon in kroose numer, oone tswayfel noch elter sin ti thekste in te xermaanix kotix xprooch woo ti koote ore godos pis in te 16.yoer hunert in te Xwarts Meer Region kexproch hon.
Tank fer Úlfilas, te Pixof fon tëne west koote (godos), hot en kotixe alfapët ketsoo, ap kelaytert fom kriichixe alfapët, un hot ti Piipel iwersetst in ti kotix xprooch.
Karl te Kroose ore Carlos Magno, eyerxte Kayser fom Reemixe-Xermaanixe Kayser Raych, waar kepoer in 742 un is kextorep in 816 un hot unsere taytx kexproch un promoweyert torich musik, poesii un picher. Ti eyerxte musik noote uf te West sayt fon te Welt hot eyer xraywe kexikt.
Linkwiste un leerer woo ich in Frankraych un Taytxlant oft trefe, woo unser xprooch xtuteere, saan ti weyer xon 1.500 yoer alt. Tas weyer tan umkefeyer tsayt am yoerkang 500DC (noo Kristus) heyer woo tii kexproch kept ore noch eenter, wën mer ti kexicht fom Pixof Úlfilas mit tseelt.
Tënkt mool noo wii important tas is fer uns tii riisich ërepxaft preserweere! Meyer, 3 milioone nookhomer woo tii xprooch noch xpreche hier im Brasil, khëne net un tërfe net tas ferloer keen lose. Tan kraat unser xeneratsioon teet soo en raych kwel ap hake¿ Meyer mise tas wayter fer unser khiner lërne. Meyer, kroos kewakste xermaanixe nookhomer, mise xpreche soo fiil wii meechlich, wayl WAS FER WEYERT HOT EN XPROOCH¿
En xprooch is soo fiil weyert soo fiil wii se penutst kept.
Tan, wole mer unser xeen Hunsrik-Plat Taytx xprooch eftas penutse¿
Xeene kruus aus Thee Walt.
*Solange Hamester Johann ist die Leiterin vom Proyëkt Hunsrik in Thee Walt, Santa Maria do Herval, RS, Kommentatorin der Radiosendung AHAI – Die Deutsche Stunde der Gemeinden – Block 04 und Kolumnistin bei www.brasilalemanha.com.br. E-Mail: equipehunsrik@gmail.com
Audio dieses Kommentars –AHAI bl 04